Sen hồng – Ý nghĩa – nguồn gốc – công dụng

Cây sen là hình ảnh quá đỗi quen thuộc với người dân Việt Nam, đặc biệt là trong các ao hồ của nơi xóm làng dân dã. Không chỉ để làm cây cảnh đơn thuần mà cây hoa sen còn là một trong những loài cây sở hữu nhiều công dụng tốt cho sức khỏe con người, có thể áp dụng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh, nâng cao sức khỏe dành cho những người sử dụng.

Bài viết hôm nay, chúng tôi sẽ giới thiệu đến quý vị và các bạn những thông tin liên quan đến nguồn gốc, đặc điểm và những lợi ích mà cây hoa sen mang lại cho con người. 

Giới thiệu về cây sen, hoa sen

Tên gọi cây hoa sen 

Sen hay còn gọi là sen hồng – cây hoa sen có tên khoa học là Nelumbo nucifera. Ở Việt Nam còn được gọi là cây sen nước, sen hồng. liên hoa, thuộc chi sen, là thực vật thủy sinh thân thảo. Toàn bộ các bộ phận rễ và thân của cây sen đều sống dưới nước, chỉ phần lá và hoa là nổi trên mặt nước. Nhờ có đặc điểm này mà ngoài mục đích trồng để thu hoạch thì sen còn được trồng để trang trí, tạo cảnh đẹp cho con người, cảnh quan xung quanh. 

Đặc điểm các bộ phận của cây hoa sen

Đặc điểm chung của cây sen

• Phần thân và rễ có hình trụ, gai tù, mọc thon dài và xung quanh thân. 
• Thân sen ngầm dưới nước, dạng củ sen, hình thuôn dài và có thể ăn được. 
• Rễ sen có nhiều nhánh và mọc từ củ sen. 
• Phần cuốn lá nhiều gai, phiến lá to tròn, màu xanh mướt. 
• Lá sen được vươn dài và mọc lên trên phía mặt nước. Cuống lá khá dài, có gai và nhỏ, hơi tù. Phiến lá to hình khiên, đường kính toàn bộ lá khoảng 60-70cm, có gân tỏa thành hình tròn khá đẹp mắt.
• Có khoảng 3-5 đài, màu lục. 

Đặc điểm của hoa sen 

• Hoa to, gồm nhiều cánh hoa, nở đều, màu trắng đỏ hồng, nhiều nhị, lưỡng tính, bao phấn. 
• Phần bao phấn gồm 2 ô, mở bởi các kẽ nứt dọc, trung đới mọc dài trở thành phần trụ có màu trắng, được gọi là hạt gạo, ở phần này thường có hương thơm nên được dùng ướp chè. 
• Phần lá noãn nhiều và rời nhau, đựng trong một cái đế hoa le hình nón ngược. 
• Vòi ngắn và núm nhụy chỉ nhô lên khỏi đế hoa. 
• Hoa sen nở rộ, tỏa nhiều lớp, cánh hoa tạo cảm giác đang chồng lớp đan xen, nhiều màu khác nhau từ hồng đậm đến trắng. 
• Hoa sen (hạt sen chứa một hạt, không nội nhũ, có thêm 2 lá mầm dày, phần chồi mầm gồm 4 lá non được gập vào phía trong.  

Nguồn gốc, phân bố cây hoa sen 

Nguồn gốc hoa sen có lịch sử từ quê hương Ai Cập. Theo các ghi chép từ thời cổ đại, từ rất lâu, cây sen đã mọc dọc ngay bờ sông Nile. Người dân Ai Cập đã mang cây sen này đến trồng tại nhiều quốc gia khác như Assyria, Ba Tư, Ấn Độ, Trung Quốc,… Ngoài ra, cây sen cũng là thực vật có mặt từ rất lâu tại bán đảo Đông Dương. Hiện nay, cây hoa sen được trồng tại một số quốc gia thuộc khu vực Tây Âu. 

Ở Việt Nam, cây sen có mặt ở cả 3 miền nhưng phân bố nhiều nhất là tại những tỉnh miền Tây Nam Bộ, trồng tại vùng sông, hồ ao hoặc những vùng được quy hoạch sẵn. 

Phân loại sen 

Có tới hơn 100 loài sen khác nhau, phổ biến nhất là sen trắng đơn hoa (trên mỗi bông hoa có khoảng 24 cánh). Ngoài ra, còn có loại sen kép 100 cánh với màu đỏ hoặc hồng. Tại nước ta, phổ biến nhất là 2 loài sen hồng, sen trắng và một số loại sen khác với các màu sắc khác như tím, đỏ, vàng, xanh…với nhiều hình dáng khác nhau như:

• Sen Việt hồng
• Sen Cung Đình hồng 
• Sen Cung Đình trắng 
• Sen Thái 
• Sen Nhật 

Các bộ phận dùng của cây sen 

• Hạt Sen (liên nhục): Hạt còn màng lụa hồng bên ngoài, phơi khô.
• Quả Sen (liên thạch): Là quả già phơi khô.
• Tâm Sen (liên tâm): Chồi mầm phơi khô. 
• Tua Sen (liên tụ): Là nhị hoa
• Lá Sen: hái vào mùa hè và mùa thu, phơi khô bỏ cuống.
• Gương sen (liên phòng): Đế hoa 
• Ngó sen (liên ngẫu): Phần thân rễ

Công dụng của cây sen đối với sức khỏe người
Tác dụng chung của từng bộ phận cây sen 

• Lá sen: Sử dụng để mang đến tác dụng an thần, ngủ ngon hơn, thanh nhiệt, giảm béo. 
• Hoa sen: Theo Đông y, hạt sen có tác dụng bổ tâm, an thần, trị bệnh mất ngủ, suy nhược thần kinh, tỳ vị hư hàn, kiết lỵ lâu ngày. Thường được dùng để trị mất ngủ, cho giấc ngủ sâu hơn, ngon hơn, thanh nhiệt, giải độc, làm lành vết thương. 

• Nhụy sen: Trị băng huyết, chảy máu cam, thổ huyết. 
• Gương sen: Sau khi tách hạt, sấy khô thì tán bột, pha nước uống, tốt cho người bị đái tháo đường. 
• Hạt sen (quả sen): Mang tác dụng chữa suy nhược cơ thể, mất ngủ, cải thiện sức khỏe cho người ung thư. 
• Tâm sen: Tính hàn, vị đắng, không độc, chữa mất ngủ, giải nhiệt, an thần, cải thiện tình trạng khát nước. 
• Ngó sen: Hỗ trợ tăng đề kháng, bồi bổ cơ thể. 

Tác dụng của cây sen đối với đời sống 

• Hỗ trợ làm giảm cholesterol: Trà lá sen và trà hoa sen giúp làm giảm lượng cholesterol trong máu, ngăn chặn sự hấp thụ các chất béo. 
• Hỗ trợ kiểm soát đường huyết: Lá sen giúp chống tăng đường huyết, điều hòa lượng đường trong máu ở mức ổn định, rối loạn lipid máu ở người tiêu đường.
• Hỗ trợ làm giảm căng thẳng: Trà hoa sen giúp thư giãn, an thần, hết lo lắng, mang đến cảm giác yên bình. 
• Hỗ trợ làm giảm mỡ trong máu: Thành phần tanin, alcaloid, nuciferin, vitamin C, các axit citric, tartaric, succinic…trong lá sen giúp loại bỏ mỡ máu. 
• Hỗ trợ cải thiện khả năng sinh sản: Dùng trà sen cho phái mạnh giúp chữa chứng xuất tinh sớm và giảm cảm giác mệt mỏi vào ngày “đèn đỏ” cho phụ nữ. 
• Hỗ trợ giải nhiệt: Theo y học Trung Hoa, trà sen giúp giải nhiệt và trị các bệnh mùa hè, làm mát các cơ quan nội tạng.
• Cây hoa sen mang đến nhiều công dụng khác nhau cho người dùng
• Hỗ trợ ngăn ngừa ung thư: Trong hoa sen chứa một lượng lớn vitamin C, là chất chống oxy hóa cực mạnh giúp ngăn ngừa ung thư và một số bệnh nguy hiểm như đột quỵ, tim mạch. 
• Một số tác dụng khác của cây sen như chữa thiếu máu, làm đẹp da, xương chắc khỏe, ngừa bệnh tim, chống viêm, giảm cân, chống nấm và kháng khuẩn, chống oxy hóa, tăng cường hệ miễn dịch, làm se, loại bỏ chất nhầy…

Một số bài thuốc trị bệnh từ các bộ phận của cây sen 

– Bài thuốc trị nôn ra máu:

Mỗi loại lá sen, ngó sen 15g, 20g cỏ nhọ nồi. Cho tất cả các vị này vào nồi rồi đổ 3 bát nước, sắc còn 1 bát, chia làm 2 lần uống trong ngày. 

– Bài thuốc trị trẻ biếng ăn, ăn kém, người lớn bị suy nhược cơ thể:

100g hạt sen, 10g đậu ván trắng, 30g mầm lúa, 12g trần bì. Sao qua tất cả nguyên liệu này, tán mịn, uống 3 lần mỗi ngày, mỗi lần 100g, uống với nước cam.

Bạn có thể mua hạt sen sấy khô của CCgreen:

– Bài thuốc trị mệt mỏi, đau lưng:

6g cam thảo, 4g nhụy sen. Tất cả nguyên liệu cho vào nồi, đổ 3 bát nước, sắc còn 1 bát và uống trước khi đi ngủ. 

– Bài thuốc trị ngạt mũi, viêm mũi lâu ngày:

Phơi khô cánh hoa sen thái chỉ 100g, 100g bạch chỉ. Tán mịn tất cả, cuốn giấy giống như cuốn thuốc, hút và phả khói ra liên tục trong 1 tuần.

Lưu ý khi sử dụng cây sen 

Cây sen vốn là một trong những dược liệu vô cùng quý giá mà thiên nhiên ban tặng cho con người, mỗi bộ phận của cây sen đều mang đến giá trị dược liệu khác nhau. Tuy nhiên, nếu như lạm dụng cây sen quá nhiều có thể sẽ làm tăng nguy cơ tiềm ẩn gây hại cho sức khỏe. 

Vì thế, nếu sử dụng những bộ phận của cây sen để nâng cao sức khỏe, điều trị bệnh, người dùng cần phải thật cân nhắc liều lượng, đối tượng sử dụng để có hướng sử dụng phù hợp hơn. Dưới đây là một số lưu ý:

• Không dùng tâm sen cho người huyết áp thấp. 
• Dùng quá liều sẽ dẫn đến tác dụng phụ như rối loạn tim mạch, vã mồ hôi, tụt huyết áp, lạnh chân tay…
• Chọn mua những sản phẩm tươi mới để làm thuốc điều trị bệnh, rửa sạch, sơ chế cẩn thận. 
• Thận trọng dùng cho phụ nữ có thai, trẻ nhỏ và người cao tuổi. 
• Tốt nhất là nên có sự tham khảo, tư vấn ý kiến bác sĩ để có lời khuyên phù hợp. 

Như vậy có thể thấy, mỗi một bộ phận của cây sen từ ngó sen, lá sen, hạt sen, tâm sen, củ sen…. đều có thể tận dụng với những tác dụng sức khoẻ khác nhau.